Người lao động mất bao lâu để mua được nhà ở xã hội?
Theo ước tính của Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân (Ban IV), người lao động có thu nhập dưới 11 triệu đồng mỗi tháng sẽ cần mất rất nhiều năm mới có thể mua được một căn nhà. Kết luận này được đưa ra trong báo cáo mới nhất của Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân (Ban IV) về việc triển khai Đề án 338 – đầu tư xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội.
Người lao động mất bao lâu để mua được nhà ở xã hội?
Theo quy định, để mua nhà ở xã hội, người mua phải đóng 20% giá trị căn nhà vào lần đầu tiên và thanh toán phần còn lại theo thỏa thuận, tính từ thời điểm nhận nhà.
Dựa trên tính toán của Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân (Ban IV), người lao động có thu nhập dưới 11 triệu đồng/tháng chỉ có khả năng tiết kiệm trung bình khoảng 2,7 triệu đồng/tháng. Với mức giá ước tính từ một dự án đã được phê duyệt là 19,5 triệu đồng/m2 (chưa tính chi phí bảo trì), điều này ngụ ý rằng mỗi người lao động sẽ phải mất khoảng 7 năm mới có thể tiết kiệm đủ tiền cho khoản đóng góp ban đầu (hoặc khoảng 3-4 năm nếu gia đình có 2 người lao động với cùng mức thu nhập). Điều này cho thấy, việc tiếp cận nhà ở xã hội đối với người lao động là vô cùng khó khăn.
Ngoài những khó khăn về việc chuẩn bị hồ sơ và giấy tờ cần thiết để đăng ký mua nhà ở xã hội hoặc vay vốn ưu đãi, còn có những rắc rối khác cần được xem xét. Ví dụ, người lao động cần có giấy tờ xác nhận từ bảo hiểm xã hội, vì mức đóng này thường được xem xét để tính thu nhập trả nợ; hoặc giấy tờ chứng minh không thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân thường xuyên, không sở hữu nhà ở khác, giấy tờ xác nhận cư trú…
Hơn nữa, lãi suất áp dụng cho người mua nhà ở xã hội cũng được xem là một rào cản. Theo các chuyên gia, mức lãi suất 8,2% mỗi năm áp dụng cho người mua được cho là quá cao so với khả năng tài chính của nhóm đối tượng là những người có thu nhập trung bình ở các khu vực thành thị. Điều này có thể khiến các dự án trong phân khúc này không thực sự đáp ứng được nhóm mục tiêu, khi số tiền trả lãi có thể trở thành gánh nặng tài chính cho những người mua nhà có thu nhập như quy định. Vì vậy, Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân (Ban IV) đề xuất lãi suất ưu đãi cho người mua nhà ở xã hội nên ở mức dưới 8% trong thời gian ưu đãi ít nhất là 10 năm.
Lãi suất áp dụng cho người mua nhà ở xã hội được xem là một rào cản
Đối mặt với thách thức về mức thu nhập so với giá nhà, chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh đề xuất cơ cấu lại tỷ trọng phát triển nhà ở xã hội chỉ dành cho thuê nhằm hạn chế tình trạng bán nhà không phù hợp với đối tượng, nhằm đảm bảo rằng nhà ở xã hội chỉ được cấp cho những người thực sự đủ điều kiện.
Chuyên gia kinh tế này cho rằng, hiện nay chương trình nhà ở xã hội được thiết kế dựa trên quan điểm “mua – bán” thay vì cho thuê. Do đó, ông Ánh đề xuất rằng chính sách nhà ở xã hội nên tập trung vào việc xây dựng để cho thuê hơn là để bán, nhằm đáp ứng nhu cầu và phù hợp với khả năng chi trả của người dân.
Các vấn đề liên quan đến lãi suất được kỳ vọng sẽ được giải quyết thông qua các chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ. Tại Hội nghị trực tuyến diễn ra vào ngày 16/3 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại lớn cùng hợp tác với doanh nghiệp để nghiên cứu, xây dựng và cung cấp gói tín dụng cho người mua với thời hạn 10 – 15 năm và lãi suất thấp hơn từ 3 – 5% so với cho vay thương mại. Đồng thời, cũng yêu cầu nghiên cứu và xem xét việc giảm mức lãi suất cho vay nguồn vốn hỗ trợ 120 nghìn tỷ đồng để phù hợp hơn.
Thủ tướng chủ trì cuộc họp với loạt doanh nghiệp BĐS thúc đẩy triển khai các dự án nhà ở xã hội
Bộ Kế hoạch và Đầu tư, phối hợp cùng Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước, đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc bổ sung nguồn vốn ngân sách nhà nước để triển khai chính sách vay nhà ở xã hội qua Ngân hàng Chính sách xã hội trong giai đoạn 2024 – 2025, theo quy định của pháp luật về nhà ở. Đồng thời, Bộ Tài chính đang tiến hành nghiên cứu để thành lập Quỹ Nhà ở xã hội và điều chỉnh chính sách thuế phù hợp.
Gần đây, Bộ Xây dựng cũng đã đưa ra Dự thảo Nghị định về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, đề xuất nâng mức thu nhập trung bình của người mua nhà lên 15 triệu đồng/tháng, tăng 4 triệu đồng so với mức hiện tại.
